Το νευρικό σύστημα είναι ο ενσωματωμένος συναγερμός του σώματος: σχεδιασμένο να ενεργοποιείται σε περίπτωση κινδύνου, αλλά στη σύγχρονη ζωή σπάνια απενεργοποιείται. Ανάμεσα στον θόρυβο της πόλης, το σκρολάρισμα αργά τη νύχτα και μια διατροφή γεμάτη στρες, πολλοί από εμάς μένουμε παγιδευμένοι στη λειτουργία “μάχη ή φυγή” πολύ περισσότερο απ’ όσο προόριζε η φύση. «Αν έχεις μια διατροφή που φλεγμονώνει το νευρικό σου σύστημα», εξηγεί η ψυχολόγος Nicole LePera στο βιβλίο της How to Be the Love You Seek, «θα δυσκολεύεσαι να νιώσεις ασφαλής και να ρυθμίσεις τα συναισθήματά σου». Ένας τρόπος να το επαναφέρεις σε ισορροπία; Το τι βάζεις στο πιάτο σου, συγκεκριμένα, τροφές που βοηθούν στη ρύθμιση του νευρικού συστήματος.

Ο σύνδεσμος μεταξύ νευρικού συστήματος και διατροφής

Η υγεία του μικροβιώματος του εντέρου μας, των τρισεκατομμυρίων μικροοργανισμών που ζουν στον πεπτικό σωλήνα, συνδέεται άμεσα με την υγεία του κεντρικού νευρικού συστήματος, μέσω αυτού που οι επιστήμονες ονομάζουν «άξονα εντέρου–εγκεφάλου». Όταν αυτή η ισορροπία διαταράσσεται και τα βλαβερά βακτήρια υπερτερούν των ωφέλιμων, μπορεί να προκύψει δυσβίωση: μια διαταραχή που αυξάνει τον κίνδυνο φλεγμονής και δυσλειτουργίας του νευρικού συστήματος.

Ένα επακόλουθο είναι το λεγόμενο «διαπερατό έντερο», όπου το τοίχωμα του εντέρου αποδυναμώνεται και επιτρέπει σε τοξίνες και σωματίδια τροφής να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος. Το στρες, η επεξεργασμένη ζάχαρη, το αλκοόλ, η κακή διατροφή και ακόμη και ορισμένα φάρμακα μπορούν να συμβάλουν. Το αντίδοτο, λέει η LePera, βρίσκεται σε πλήρεις, θρεπτικές τροφές που υποστηρίζουν, και δεν φλεγμονώνουν, το έντερο, βοηθώντας στην αποκατάσταση της μικροβιακής ισορροπίας και της σταθερότητας του νευρικού συστήματος.

Τροφές που ρυθμίζουν την ισορροπία του νευρικού συστήματος

1. Πλήρεις τροφές

«Όταν τρως μη επεξεργασμένες ή ελάχιστα επεξεργασμένες τροφές, περιορίζεις την πρόσληψη προϊόντων που φλεγμονώνουν το νευρικό σύστημα», σημειώνει η LePera. Η λογική είναι απλή: αντικατάστησε τα συσκευασμένα σνακ και τα υπερεπεξεργασμένα γεύματα με συστατικά όσο το δυνατόν πιο κοντά στη φυσική τους μορφή. Δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τροφές που σταθεροποιούν το σάκχαρο, υποστηρίζουν την πέψη και δίνουν στο νευρικό σύστημα μια πιο ήρεμη βάση.

2. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνες Β

«Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ιδιαίτερα η Β12, αλλά και το φολικό οξύ, παίζουν βασικό ρόλο στην ενδυνάμωση του νευρικού συστήματος και στην πρόληψη διαταραχών της διάθεσης όπως το άγχος και η κατάθλιψη», λέει η LePera. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι από εμάς δεν καταναλώνουμε αρκετή Β12, η οποία υπάρχει φυσικά μόνο σε ζωικά προϊόντα όπως κρέας, αυγά και γαλακτοκομικά. Για χορτοφάγους και βίγκαν, τα εμπλουτισμένα τρόφιμα ή τα συμπληρώματα είναι απαραίτητα. Η έλλειψη δεν εμφανίζεται μόνο ως κόπωση· μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη διάθεση, τη συγκέντρωση και την ανθεκτικότητα του νευρικού συστήματος.

3. Τροφές πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα

Το EPA και το DHA, τα θαλάσσια ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που βρίσκονται σε λιπαρά ψάρια, είναι ζωτικά για την υγεία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. «Αν και τα ωμέγα-3 βρίσκονται και σε φυτά όπως ο λιναρόσπορος, τα καρύδια και οι σπόροι chia», εξηγεί η LePera, «τα θαλάσσια ωμέγα-3 (EPA και DHA) είναι μακράν τα πιο ωφέλιμα για τη ρύθμιση του νευρικού συστήματος». Ο σολομός, οι σαρδέλες, το σκουμπρί, ο τόνος, τα μύδια και τα στρείδια είναι μερικές από τις πλουσιότερες πηγές. Για όσους δεν τρώνε θαλασσινά, τα συμπληρώματα από φύκη αποτελούν φυτική εναλλακτική.

4. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D

Η βιταμίνη D κάνει πολύ περισσότερα από το να προστατεύει τα οστά· συμβάλλει στη ρύθμιση της διάθεσης, του νευρικού συστήματος και ακόμη και του κιρκαδικού ρυθμού ύπνου–αφύπνισης. «Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση του νευρικού συστήματος, την ενίσχυση της διάθεσης και την ισορροπία του βιολογικού μας ρολογιού», γράφει η LePera. Παρ’ όλα αυτά, η ανεπάρκεια είναι συχνή, ακόμη και σε ηλιόλουστες χώρες, λόγω ρύπανσης, πολλών ωρών σε εσωτερικούς χώρους και της μειωμένης ικανότητας του δέρματος να τη συνθέσει.

Η λύση δεν είναι πάντα τα συμπληρώματα· ξεκίνα από το πιάτο σου: λιπαρά ψάρια όπως το σκουμπρί, κρόκοι αυγών, μανιτάρια και εμπλουτισμένα τρόφιμα όπως το γάλα ή τα μείγματα ραγί. Σκέψου το όχι ως τσεκ-λιστ θρεπτικών συστατικών, αλλά ως υποστήριξη του νευρικού συστήματος μεταμφιεσμένη σε δείπνο.

5. Φυτά πλούσια σε αντιοξειδωτικά

«Φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί και οποιαδήποτε άλλη φυτική τροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά μας δίνουν ενέργεια και προστατεύουν το νευρικό σύστημα», λέει η LePera. Τα πολύχρωμα προϊόντα, από μούρα και εσπεριδοειδή μέχρι πράσινα φυλλώδη λαχανικά και ξηρούς καρπούς, είναι γεμάτα πολυφαινόλες και φλαβονοειδή που καταπολεμούν το οξειδωτικό στρες. Στην πράξη, αυτό σημαίνει λιγότερη φλεγμονή και περισσότερη προστασία για τους νευρώνες που ρυθμίζουν τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία.