Οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι ψωνίζουμε επειδή «χρειαζόμαστε» κάτι. Όμως, η αλήθεια είναι διαφορετική: το shopping σπάνια αφορά μόνο το αντικείμενο. Συνδέονται με συναισθήματα: παρηγοριά, φιλοδοξία, απόσπαση προσοχής ή ακόμα και ταυτότητα.
Το shopping για πολλούς ανθρώπους δεν είναι απλώς οικονομική συναλλαγή, είναι και ψυχολογική εμπειρία. Μπορεί να προσφέρει ηρεμία, έξαψη ή ακόμα και προσωρινή λήθη, ανάλογα με το τι κουβαλάμε μέσα μας.
Δεν είναι εχθρός. Είναι μέρος της σύγχρονης ζωής και, όταν γίνεται συνειδητά, μπορεί να είναι διασκεδαστικό και χρήσιμο. Το πρόβλημα ξεκινά όταν προσπαθούμε να καλύψουμε συναισθηματικά κενά—παρηγοριά, σύνδεση, πρόοδο ή έλεγχο—μέσα από τις αγορές.
Ακολουθούν 9 συνηθισμένες συμπεριφορές που δείχνουν πως το να ψωνίζεις είναι μια προσπάθεια να καλύψεις βαθύτερα συναισθηματικά κενά.
1. Κυνηγάς την έξαψη της αγοράς
Η μεγαλύτερη χαρά δεν είναι το πακέτο στην πόρτα, αλλά η στιγμή της επιβεβαίωσης της παραγγελίας. Αυτή η γρήγορη δόση ντοπαμίνης φεύγει γρήγορα, και η αναζήτηση του επόμενου «κλικ» ξεκινά ξανά.
2. Αγοράζεις για τη ζωή που θέλεις, όχι αυτή που έχεις
Αθλητικά ρούχα για την «fit» εκδοχή σου, καμβάδες για τον μελλοντικό καλλιτέχνη. Οι αγορές αυτές μπορεί να εμπνέουν, αλλά συχνά αποκαλύπτουν το χάσμα ανάμεσα στη ζωή που ονειρεύεσαι και στη ζωή που ζεις.
3. Κρύβεις αποδείξεις ή πακέτα
Όταν νιώθεις την ανάγκη να αποκρύψεις τι και πόσο αγόρασες, το ζήτημα δεν είναι το ίδιο το προϊόν, αλλά η ντροπή γύρω από την επιλογή.
4. Το shopping σε καθησυχάζει
Το νυχτερινό scroll σε e-shops δεν είναι πάντα για τις αγορές· είναι για να κατευνάσεις τις σκέψεις. Όμως η ανακούφιση είναι προσωρινή—το κόστος έρχεται μετά.
5. Συγχέεις τις εκπτώσεις με την πραγματική αξία
Η φράση «εξοικονομώ γιατί είναι σε προσφορά» είναι παγίδα. Αν δεν το χρειαζόσουν εξαρχής, δεν είναι κέρδος.
6. Ο ατέρμονος κύκλος του να ανανεώνεις τα πράγματά σου
Νέο κινητό, νέα ακουστικά, νέα έκδοση. Αν οι αναβαθμίσεις έχουν γίνει συνήθεια, δεν αφορούν την ανάγκη αλλά το κυνήγι της καινοτομίας.
7. Ψωνίζεις αντί να έρχεσαι σε επαφή με άλλους
Το shopping μοιάζει με κοινότητα: unboxings, newsletters, «παρέα» με brands. Αλλά είναι επιφανειακό υποκατάστατο πραγματικής ανθρώπινης σύνδεσης.
8. Δεν κόβεις τα καρτελάκια και σπάνια κάνεις επιστροφές ή αλλαγές
Αγορές που μένουν στο κουτί ή με τις ετικέτες πάνω είναι συχνά αναγνώριση ότι «δεν ήταν σωστή επιλογή»—απλώς αποφεύγουμε να το παραδεχτούμε.
9. Ψωνίζεις γιατί έτσι πιστεύεις ότι έχεις τον έλεγχο
Όταν όλα μοιάζουν χαοτικά, η επιλογή ενός προϊόντος μπορεί να δημιουργήσει μια στιγμιαία αίσθηση τάξης. Όμως είναι ψευδαίσθηση, που γρήγορα ξεθωριάζει.
Τι μπορείς να κάνεις για να αποφεύγεις τις συναισθηματικές παγίδες του shopping
Μικρές αλλαγές κάνουν διαφορά:
Ονόμασε το συναίσθημα πριν αγοράσεις. Aκόμα και ένα «έχω στρες» πριν πας για ψώνια μπορεί να σε γλιτώσει από πολλά ευρώ.
Βάλε εμπόδια (π.χ. αφαίρεσε αποθηκευμένες κάρτες, κάνε unsubscribe από mailing lists καταστημάτων ή διέγραψε apps αγορών από το κινητό σου).
Βρες εναλλακτικές λύσεις: μουσική, γυμναστική, ένας περίπατος ίσως μπορει ΄να σε αποφορτίσουν.
Φτιάξε΄ ένα budget που θα σου επιτρέπει να ψωνίζεις χωρίς ενοχές ότι ξόδεψες. Συγκέντρωνε ένα ποσό στο τέλος του μήνα και επιβράβευσε τον εαυτό σου ξοδεύοντας αυτά τα χρήματα που θα έχεις εξοικονομήσει αφού πρώτα έχεις καλύψει τις υποχρεώσεις σου.
Στο τέλος, οι αγορές γεμίζουν στιγμές, όχι όμως το κενό. Αυτό γεμίζει με σύνδεση, σκοπό, δημιουργικότητα και παρουσία ή ψυχανάλυση. Και αυτά, δεν αγοράζονται, χτίζονται.
