Μια κλασική παιδική φαντασίωση είναι και αυτή ότι ήμασταν υπερήρωες, ικανοί να εξαφανιζόμαστε, να πετάμε, να σώζουμε τον κόσμο και να μας αγαπάνε όλοι.
Φυσικά μεγαλώνοντας καταλάβαμε πόσο φανταστικά... φανταστικό είναι αυτό. Και όμως, οι ψυχολόγοι έχουν διακρίνει ότι κάποιοι άνθρωποι μεγαλώνοντας διατήρησαν αυτή τη φαντασίωση ότι είναι υπερήρωες, όχι πιστεύοντας ότι έχουν κάποια υπερφυσική δύναμη αλλά διότι έχουν μέσα τους την πεποίθηση ότι είναι γεννημένοι για να σώζουν όλους τους άλλους.
Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι γνωστός και ως σύνδρομο του Σούπερμαν (ή σύνδρομο της Σούπερ Γυναίκας). Στον πυρήνα της βρίσκεται η πίστη πως είσαι ο μόνος που μπορεί να κάνει τα πράγματα «σωστά». Εκδηλώνεται ως υπερβολικό αίσθημα ευθύνης, άρνηση αποδοχής αδυναμιών αλλά και ως συνήθεια να επεμβαίνεις, ακόμα και όπου δεν σε... σπέρνουν!
Τι είναι το Σύνδρομο του Σούπερμαν;
Η ιδέα προέρχεται από τον ψυχίατρο Δρ. Frederic Wertham, ο οποίος το περιέγραψε ως ένα ανθυγιεινό επίπεδο προσωπικής ευθύνης συνδυασμένο με την πεποίθηση ότι όλοι οι άλλοι είναι λιγότερο ικανοί.
Οι άνθρωποι με αυτή τη νοοτροπία νιώθουν ανίκητοι και συχνά θεωρούν ότι μπορούν να τα χειριστούν όλα άψογα. Η αποτυχία δεν είναι κάτι που πιστεύουν ότι μπορεί να τους συμβεί.
Αυτό διαφέρει από το σύμπλεγμα του σωτήρα, όπου κάποιος επεμβαίνει από ενοχή ή ηθική υποχρέωση.
Το σύνδρομο του Σούπερμαν εμπεριέχει μια δόση κόμπλεξ ανωτερότητας μέσα στη συμπεριφορά. Στην πιο ακραία του μορφή, θυμίζει το σύμπλεγμα του θεού, όπου το άτομο βλέπει τον εαυτό του ως την απόλυτη αυθεντία σε κάθε κατάσταση, ειδικά σε επιχειρηματικούς ή ηγετικούς ρόλους.
Από πηγάζει το σύνδρομο;
Το σύνδρομο συχνά πηγάζει από τη βαθιά δυσπιστία του ατόμου που το εμφανίζει για τις ικανότητες των άλλων.
Αν έχεις πιάσει τον εαυτό σου να λέει «Αν θέλω να γίνει σωστά, θα το κάνω μόνος μου», τότε έχεις ακουμπήσει έστω επιφανειακά αυτή τη νοοτροπία. Αυτά τα άτομα δυσκολεύονται να αναθέτουν ή να χαλαρώνουν τον έλεγχό τους επειδή φοβούνται ότι οι άλλοι θα κάνουν λάθη και αυτά τα λάθη μπορεί να τους εκθέσουν.
Το ένστικτό τους είναι να υπερφορτώνουν τον εαυτό τους, να προστατεύουν την εικόνα τους και να διασφαλίζουν ότι όλα πληρούν τα προσωπικά τους στάνταρ τελειότητας.
Photo by Vitaly Gariev on Unsplash
10 χαρακτηριστικά των ατόμων με το σύνδρομο του Σούπερμαν
1. Αντιμετωπίζουν την αποτυχία σαν κάτι αδιανόητο
Για αυτούς, η αποτυχία δεν είναι απλώς ανεπιθύμητη, είναι μη ρεαλιστική. Αποφεύγουν συζητήσεις για ρίσκο επειδή υποθέτουν ότι θα τα καταφέρνουν πάντα. Η αυτοεικόνα τους στηρίζεται στο να είναι «ο άνθρωπος που δεν κάνει ποτέ λάθος», κάτι που κρύβει τεράστια πίεση.
Τείνουν επίσης προς την τελειομανία, γίνονται σκληροί με τον εαυτό τους για μικρολάθη και φοβούνται βαθιά μήπως απογοητεύσουν τους άλλους.
2. Θεωρούν όλους τους άλλους… μέτριους
Πιστεύουν ότι έχουν κάτι το εξαιρετικό. Δεν το λένε πάντα ανοιχτά, αλλά φαίνεται από τις πράξεις τους: προβάλλουν τα επιτεύγματά τους, αναφέρονται στη νοημοσύνη τους ή υποτιμούν διακριτικά τις συνεισφορές άλλων.
3. Πιστεύουν ότι οι κανόνες και τα όρια δεν τους αφορούν
Παράλληλα έχουν την πεποίθηση ότι οι κανόνες δεν ισχύουν γι’ αυτούς.
Κατανοούν τους κανόνες, αλλά δεν αισθάνονται δεσμευμένοι από αυτούς. Είτε πρόκειται για εργασιακά πρωτόκολλα είτε για κοινωνικά όρια, τα βλέπουν ως «οδηγίες για τους άλλους». Νιώθουν ότι αποτελούν εξαίρεση.
Αυτό συνδέεται συχνά με ναρκισσιστικά ή αντικοινωνικά στοιχεία.
4. Θεωρούν ότι το να τους θαυμάζεις είναι αυτονόητο
Πιστεύουν ότι η παρουσία τους από μόνη της πρέπει να προκαλεί θαυμασμό και δέος. Ακόμη και μικρές συνεισφορές τις παρουσιάζουν ως ηρωικά επιτεύγματα. Συχνά εκνευρίζονται όταν δεν λαμβάνουν την προσοχή που θεωρούν ότι δικαιούνται.
5. Σπεύδουν να «σώσουν» ακόμα και όποιον δεν ζήτησε βοήθεια
Επεμβαίνουν για να διορθώσουν πράγματα που οι άλλοι μπορούν να χειριστούν. Αυτό τους κάνει να αισθάνονται απαραίτητοι, ικανοί και θαυμαστοί.
Παράδοξα, αυτή η συμπεριφορά οδηγεί σε εξουθένωση και υπονομεύει την αυτονομία των άλλων.
6. Είναι εθισμένοι στις νέες προκλήσεις
Οι επιτυχίες τους δεν τους ικανοποιούν για πολύ. Μόλις τελειώσουν κάτι, κυνηγούν το επόμενο. Δεν είναι θέμα απόλαυσης αλλά ανάγκη να αποδεικνύουν ξανά και ξανά ότι είναι ασταμάτητοι.
7. Έχουν εμμονή με την τελειότητα
Η τελειότητα είναι ζωτικής σημασίας. Θέτουν εξαιρετικά υψηλά πρότυπα και αγχώνονται έντονα όταν η πραγματικότητα δεν τα επιβεβαιώνει.
8. Είναι πάντα «σε εγρήγορση» και δεν ξεκούραζονται ποτέ
Ο χρόνος ξεκούρασης τους φαίνεται χαμένος. Σκέφτονται, διορθώνουν, σχεδιάζουν συνέχεια. Η ξεκούραση τους φαίνεται σαν αδυναμία. Αυτό οδηγεί συχνά σε χρόνια εξάντληση.
9. Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τις ικανότητες των άλλων
Η ανάθεση καθηκόντων είναι δύσκολη. Μπορεί να παρακολουθούν, να μικροδιαχειρίζονται ή να ξανακάνουν τη δουλειά των άλλων «για να γίνει σωστά». Αυτό στέλνει το μήνυμα: «Δεν σε εμπιστεύομαι και δεν πιστεύω ότι μπορείς».
10. Συνδέουν την αυταξία τους με το να είναι απαραίτητοι
Βαθιά μέσα τους χρειάζονται να νιώθουν χρήσιμοι για να αισθάνονται σημαντικοί. Αν δεν τους χρειάζονται, νιώθουν χαμένοι. Έτσι παίρνουν ολοένα και περισσότερες ευθύνες, ακόμη κι όταν τις αντέχουν με δυσκολία.
Διαβάστε ακόμα:
Τι θεωρείται «εμμονή» με ένα άτομο και πότε πρέπει να αναζητήσεις βοήθεια
