Η κατάθλιψη μπορεί να μεταβιβαστεί από γενιά σε γενιά. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, ένα άτομο του οποίου οι γονείς υπέφεραν από κατάθλιψη έχει δύο έως τέσσερις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσει και το ίδιο κατάθλιψη. Ωστόσο, αυτή η ψυχική κατάσταση δεν είναι γενετική.
Σε συνέντευξή του στο France·TV Slash, ο Ζαν-Νταβίντ Ζετούν, γιατρός ιατρικής και επιδημιολογίας, διακρίνει ανάμεσα στην κληρονομικότητα που σχετίζεται με γονίδια και στην «εξωγενετική» κληρονομικότητα. «Όταν οι ερευνητές προσπάθησαν να βρουν το γονίδιο της κατάθλιψης, δεν το βρήκαν ποτέ», αναφέρει ο ειδικός.
«Γι’ αυτό είναι πολύ πιθανό ότι η παρουσία κατάθλιψης στην οικογένειά σας, και το γεγονός ότι μπορεί μια μέρα να εμφανίσετε κατάθλιψη, συνδέεται με περιβαλλοντικούς ή συμπεριφορικούς παράγοντες. Υπάρχει όντως μια μετάδοση, αλλά αυτή η μετάδοση είναι συμπεριφορική».
Photo by Anthony Tran on Unsplash
Η κατάθλιψη, μια εξωγενετική κληρονομικότητα
Αν και συχνά θεωρείται οικογενειακό χαρακτηριστικό, ένας κίνδυνος γραμμένος στα γονίδιά μας, η επιστήμη προτείνει πως αυτή η διαταραχή δεν μεταδίδεται βιολογικά, όπως το χρώμα των ματιών ή ορισμένες γενετικές ασθένειες. Αν κάποια παιδιά γονέων με κατάθλιψη αναπτύσσουν και τα ίδια κατάθλιψη, αυτό δεν οφείλεται απαραίτητα σε γονίδιο, αλλά στο οικογενειακό περιβάλλον, τις συμπεριφορές και τις συνθήκες ζωής στις οποίες μεγαλώνουν.
«Υπάρχουν ασθένειες που είναι ξεκάθαρα κληρονομικές λόγω γονιδίων, όπως η κυστική ίνωση ή η αιμοχρωμάτωση», συνεχίζει ο γιατρός. «Είναι πιθανό η κληρονομικότητα της κατάθλιψης να είναι σε μεγάλο βαθμό εξωγενετική». Και εξηγεί: «Για παράδειγμα, εκτεθήκατε στην κατάθλιψη της μητέρας σας, που είναι μια τραυματική εμπειρία και αυξάνει την πιθανότητα να έχετε ψυχικά προβλήματα αργότερα. Ή, η μητέρα σας βίωσε κατάθλιψη λόγω γενικότερων οικογενειακών προβλημάτων, και εσείς βιώσατε τα ίδια προβλήματα, για παράδειγμα, φτώχεια, που αυξάνει την πιθανότητα να εμφανίσετε κατάθλιψη».
Photo by Sydney Latham on Unsplash
«Δεν έχουμε ακόμη βρει τα ακριβή γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης»
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychiatry, η κατάθλιψη είναι πολυγονιδιακή διαταραχή. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένα μόνο γονίδιο υπεύθυνο για την κατάθλιψη, αλλά ένα σύνολο γονιδίων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, το καθένα συμβάλλοντας ελαφρά στην ευαλωτότητα απέναντι στην ασθένεια.
Στις σελίδες του Slate, η Μαρία Μελχιόρ, επιδημιολόγος ειδικευμένη στους κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της ψυχικής υγείας στο Inserm, αναφέρει ότι, σύμφωνα με την επιστήμη και μελέτες σε διδύμους, «περίπου το 50% του κινδύνου συνδέεται με κληρονομικούς παράγοντες». Προσθέτει όμως μια επιφύλαξη: «Ωστόσο, δεν έχουμε ακόμη βρει τα ακριβή γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο να γίνει κάποιος καταθλιπτικός».
Η αστροφυσική ψυχίατρος και ερευνήτρια Αστριντ Σεβάνς συμφωνεί: «Οι μελέτες δείχνουν ότι η γενετική παίζει έναν ρόλο, αλλά δεν είναι απαραίτητα ο σημαντικότερος. Άλλοι παράγοντες μπορεί να είναι κοινωνικοί ή τραυματικοί».
Photo by Yuris Alhumaydy on Unsplash
Διαγενεακό τραύμα και γενετικές ψυχικές ασθένειες
Ωστόσο, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι το τραύμα μπορεί να μεταδοθεί μέσω των γονιδίων. Η Ρέιτσελ Γεχούντα, καθηγήτρια ψυχιατρικής και νευροεπιστήμης τραύματος στο Mount Sinai της Νέας Υόρκης, ανακάλυψε έναν επιγενετικό δείκτη σε επιζώντες του Ολοκαυτώματος και στους απογόνους τους, σύμφωνα με το National Geographic.
Επιπλέον, ορισμένες ψυχικές ασθένειες όπως η διπολική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από μανιακές φάσεις και καταθλιπτικά επεισόδια, επηρεάζονται από βιολογικούς και γενετικούς παράγοντες.
«Δεν υπάρχει ένα μόνο γονίδιο για τη διπολική διαταραχή, αλλά πιθανότατα πολλά γονίδια, το καθένα συνδεδεμένο με μια πολύ μικρή αύξηση του κινδύνου», σημειώνει το Ινστιτούτο Εγκεφάλου. «Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι η συνολική κληρονομικότητα (δηλαδή το ποσοστό κινδύνου που συνδέεται με γενετικούς παράγοντες) είναι σημαντική — πιθανότατα μεταξύ 60% και 85%.»
Διαβάστε ακόμα
Γιατί είναι δύσκολο να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και πώς μπορούμε να το αλλάξουμε
Τι είναι το «Fofo», αυτός ο λεπτός φόβος που μας εμποδίζει να φροντίσουμε τον εαυτό μας;
