Κοιτώντας πίσω στα εφηβικά μου χρόνια, δεν μπορώ να πω ότι είναι πάντα μια ευχάριστη ανάμνηση. Όπως πολλοί από εμάς, είχα φρικτή ακμή, απότομες αλλαγές στο σώμα και μια φάση υπερβολικής εφίδρωσης που κράτησε πάνω από δύο χρόνια.
Συνήθως νομίζουμε πως οι ορμόνες παίζουν ρόλο μόνο σε σημαντικά στάδια της ζωής, όπως η εφηβεία, η εγκυμοσύνη ή η εμμηνόπαυση. Στην πραγματικότητα όμως, βρίσκονται στο προσκήνιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, απλώς μερικές φορές δρουν πιο διακριτικά (και λιγότερο ιδρωμένα).
Οι ορμόνες είναι απολύτως βασικές για όλα τα συστήματα του σώματος. Παρότι υπάρχει η αντίληψη ότι οι ορμονικές ανισορροπίες εμφανίζονται κυρίως σε ορόσημα ζωής, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε και τις πιο "ήπιες" μεταβολές που συμβαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Οι ορμονικές διαταραχές μπορεί να ευθύνονται για διάφορα καθημερινά ζητήματα, από κακό ύπνο και μειωμένη λίμπιντο, μέχρι υπερφαγία, και μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Σύμφωνα με ειδικούς, κάποιες πιο ήπιες διαταραχές ξεκινούν ήδη από τα τέλη της δεκαετίας των 20, ενώ πολλές γυναίκες από τα 30 τους και μετά παρατηρούν αλλαγές στον κύκλο τους, στην ενέργεια, στη διάθεση και στο βάρος.
Αν κατανοήσεις λίγο καλύτερα τις ορμόνες σου, μπορείς να αποκτήσεις μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για το τι συμβαίνει μέσα σου, και να βρεις τρόπους να βελτιώσεις την ευεξία και την καθημερινότητά σου.
Οι ορμόνες που επηρεάζουν τον ύπνο
Η μελατονίνη είναι η βασική ορμόνη που ρυθμίζει τον ύπνο. Παράγεται στον εγκέφαλο όταν πέφτει το φως, γι’ αυτό νυστάζουμε το βράδυ και ξυπνάμε το πρωί. Αν όμως εκτιθέμεθα σε πολύ τεχνητό φως (όπως οθόνες) τις βραδινές ώρες, μπορεί να διαταραχθεί αυτή η φυσική διαδικασία και να εμφανιστεί αϋπνία. Η μελατονίνη διατίθεται και σε μορφή συμπληρώματος, αλλά καλό είναι να μη χρησιμοποιείται μακροπρόθεσμα χωρίς ιατρική καθοδήγηση.
Η σεροτονίνη είναι μια άλλη βασική ορμόνη που επηρεάζει τον ύπνο αλλά και τη διάθεση. Είναι ο «πρόδρομος» της μελατονίνης, επομένως αν θέλεις καλύτερο ύπνο, καλό είναι να προσέξεις τα επίπεδα σεροτονίνης. Το 90% της σεροτονίνης παράγεται στο έντερο, οπότε μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, φρούτα, λαχανικά και προβιοτικά μπορεί να βοηθήσει πολύ. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν SSRIs (αντικαταθλιπτικά που αυξάνουν τη σεροτονίνη), τα οποία βοηθούν και στον ύπνο, αλλά προορίζονται κυρίως για τη θεραπεία της κατάθλιψης και του άγχους.
Οι ορμόνες που επηρεάζουν το βάρος
Το βάρος δεν εξαρτάται μόνο από τη διατροφή και τη γυμναστική, οι ορμόνες παίζουν τεράστιο ρόλο.
Η ινσουλίνη ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο απορροφούμε τη γλυκόζη από τις τροφές. Αν το σώμα εμφανίζει αντίσταση στην ινσουλίνη, τα κύτταρα δεν μπορούν να την αξιοποιήσουν σωστά, και η γλυκόζη παραμένει στο αίμα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη. Δεν μπορείς να καταλάβεις αν έχεις αντίσταση απλώς με βάση τα συμπτώματα, αλλά μερικά σημάδια είναι η αύξηση βάρους στην κοιλιά, η κόπωση και η έντονη πείνα.
Η λεπτίνη είναι η ορμόνη που καταστέλλει την όρεξη. Όταν τρώμε, τα επίπεδά της αυξάνονται και νιώθουμε χορτάτοι. Όμως σε άτομα με παχυσαρκία, η ευαισθησία στη λεπτίνη μειώνεται, κι έτσι δεν νιώθουν ποτέ πραγματικά κορεσμό. Αν και δεν είναι ξεκάθαρο αν η αντίσταση στη λεπτίνη μπορεί να αναστραφεί, η άσκηση και η διατροφή με πολλές φυτικές ίνες βοηθούν σημαντικά.
Τέλος, οι ορμόνες του θυρεοειδούς ρυθμίζουν το μεταβολισμό. Αν έχεις υποθυρεοειδισμό (χαμηλή παραγωγή), μπορεί να πάρεις βάρος και να νιώθεις κόπωση, να έχεις βαριές περιόδους ή δυσανεξία στο κρύο. Αντίθετα, ο υπερθυρεοειδισμός (υπερβολική παραγωγή) προκαλεί απώλεια βάρους, αίσθημα ταχυκαρδίας, άγχος και δυσανεξία στη ζέστη. Και οι δύο καταστάσεις διαγιγνώσκονται εύκολα με εξετάσεις αίματος.
Οι ορμόνες που επηρεάζουν τη συγκέντρωση
Η ντοπαμίνη είναι η «ορμόνη της συγκέντρωσης». Όταν έχεις αρκετή, νιώθεις καλά και παραμένεις συγκεντρωμένη σε ό,τι κάνεις. Η καλύτερη φυσική πηγή ντοπαμίνης είναι η άσκηση, αλλά και τροφές πλούσιες σε τυροσίνη, όπως αμύγδαλα, μπανάνες και κοτόπουλο.
Υπάρχουν και φυτικά συμπληρώματα με αντάπτογνα, φυσικά συστατικά που βοηθούν το σώμα να ανταπεξέλθει στο στρες και ενισχύουν την παραγωγή ντοπαμίνης.
Οι ορμόνες που επηρεάζουν την επιδερμίδα
Δύο είναι οι κύριες ορμόνες που επηρεάζουν την επιδερμίδα: η οιστρογόνα και η τεστοστερόνη.
Τα οιστρογόνα βοηθούν στην παραγωγή κολλαγόνου και στη διατήρηση της ενυδάτωσης, οπότε όταν είναι χαμηλά, το δέρμα γίνεται ξηρό και θαμπό. Η τεστοστερόνη, από την άλλη, συνδέεται με την ακμή, διεγείρει την παραγωγή σμήγματος, κάτι που μπορεί να μπλοκάρει τους πόρους και να προκαλέσει σπυράκια.
Οι ορμονικές διαταραχές στο δέρμα αντιμετωπίζονται κυρίως με φαρμακευτική αγωγή, μερικές φορές ακόμη και με αντισυλληπτικά χάπια, τα οποία ρυθμίζουν τις ορμόνες.
Οι ορμόνες που επηρεάζουν τη λίμπιντο
Τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων αυξάνουν τη σεξουαλική διάθεση, γι’ αυτό και πολλές γυναίκες νιώθουν πιο ερωτικές γύρω από την ωορρηξία, όταν τα επίπεδα αυξάνονται φυσικά. Κάποια φάρμακα (όπως για την υπέρταση ή την κατάθλιψη) μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα οιστρογόνων με την πάροδο του χρόνου.
Ανάλογα με την αιτία, υπάρχουν διάφορες θεραπείες, από ορμονική υποκατάσταση μέχρι αλλαγή φαρμακευτικής αγωγής, όμως είναι σημαντικό να συμβουλευτείς γιατρό, καθώς η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.
