Στη μέση της νύχτας, ξυπνάτε αλλά είστε παράλυτοι, ανίκανοι να μιλήσετε ή να κινηθείτε; Αυτό ονομάζεται παράλυση ύπνου. Η διαταραχή αυτή «γενικά εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM», εξηγεί ο Jean-Baptiste Maranci, ψυχίατρος στο τμήμα διαταραχών ύπνου του νοσοκομείου Pitié-Salpêtrière στο Παρίσι. «Σε αυτό το στάδιο του ύπνου, το σώμα είναι παράλυτο, τα όνειρα είναι συχνότερα και η δραστηριότητα του εγκεφάλου πιο έντονη, παρόλο που ο εγκέφαλος δεν είναι πλήρως ξύπνιος».

Αίτια της παράλυσης ύπνου

Αυτή η κατάσταση μπορεί να διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά, αν και ο ψυχίατρος διευκρινίζει ότι είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια η διάρκειά της. Όσο για τα αίτια, «δεν είναι πραγματικά γνωστά», λέει ο Maranci. Ωστόσο, η παράλυση ύπνου είναι αρκετά συνηθισμένη: περίπου το 20% του πληθυσμού την έχει βιώσει, ιδιαίτερα κατά την εφηβεία, σύμφωνα με το Κέντρο Πληροφόρησης, Έρευνας και Συμβουλευτικής για Ασυνήθιστες Εμπειρίες.

freepick

Παρόλο που η προέλευσή της παραμένει μυστήριο, διάφοροι παράγοντες μπορούν να την εξηγήσουν. Η πιθανότητα εμφάνισής της αυξάνεται όταν υπάρχει έλλειψη ύπνου, κόπωση, στρες και άγχος. Άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη ή έχουν βιώσει τραύμα μπορεί επίσης να είναι πιο επιρρεπή. Η παράλυση ύπνου αποτελεί επίσης ένα από τα συμπτώματα της ναρκοληψίας.

Συμπτώματα της παράλυσης ύπνου

Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου, το άτομο ξυπνά ανίκανο να μετακινηθεί ή να μιλήσει. Τα υπόλοιπα συμπτώματα διαφέρουν. «Κάποια επεισόδια συνοδεύονται από παραισθήσεις», σημειώνει ο Maranci. Οι πιο συχνές αφορούν το αίσθημα μιας παρουσίας μέσα στο δωμάτιο. «Μερικές φορές αυτή η παρουσία μπορεί να είναι απειλητική, όπως ένας διαρρήκτης ή κάποιος που θέλει να σας κάνει κακό, κάτι που κάνει την εμπειρία ακόμη πιο δυσάρεστη». Ηχητικές παραισθήσεις, όπως τριξίματα ή βήματα, μπορούν επίσης να εμφανιστούν.

Ο ψυχίατρος αναφέρει και παραισθήσεις πνιγμού. «Είναι πιθανό να αισθάνεται κανείς δυσκολία στην αναπνοή», εξηγεί. «Μερικοί άνθρωποι βλέπουν κάτι να τους πνίγει και συχνά το περιγράφουν σαν δαίμονα, αυτό που ονομάζεται incubus». Οι παραισθήσεις αυτές μπορεί να γίνουν ακόμη πιο έντονες, φτάνοντας στο σημείο κάποιοι να αισθάνονται ότι απορροφώνται, ότι αιωρούνται ή ακόμη και ότι εγκαταλείπουν το σώμα τους. Πρόκειται για μια εμπειρία που μπορεί να τρομάξει και να προκαλέσει φόβο για τον ύπνο.

freepick

Πώς να το ξεπεράσετε;

Το άγχος που συνδέεται με την παράλυση ύπνου μπορεί να μειωθεί με διάφορες στρατηγικές αντιμετώπισης. «Αυτό που κάνει την εμπειρία τόσο δυσάρεστη είναι η προσπάθεια ελέγχου του σώματος ενώ είναι παράλυτο», εξηγεί ο Maranci. «Είτε μένετε ήρεμοι, προσπαθώντας να μην κουνηθείτε μέχρι να ξυπνήσετε πλήρως, είτε προσπαθείτε να κινήσετε απαλά τα δάχτυλα των ποδιών ή των χεριών».

Παρόλο που είναι δύσκολο να παραμείνει κανείς ήρεμος, ο ψυχίατρος καθησυχάζει: «Δεν μπορείς να πεθάνεις από αυτό, είναι εντελώς ακίνδυνο». Το άτομο πάντα ανακτά τελικά τον έλεγχο του σώματός του.

Δεν είναι πάντα απαραίτητο να συμβουλευτείτε ειδικό στον ύπνο. «Αυτό εξαρτάται από τη συχνότητα των επεισοδίων και το επίπεδο δυσφορίας του ασθενούς», λέει ο Maranci. Για την πρόληψη, συνιστάται αρχικά ο ύπνος στο πλάι, καθώς η παράλυση ύπνου εμφανίζεται συχνότερα όταν κάποιος κοιμάται ανάσκελα. Αν αυτό δεν βοηθήσει, μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά, καθώς τείνουν να καταστέλλουν τον ύπνο REM, το στάδιο κατά το οποίο εμφανίζεται η παράλυση ύπνου.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το φαινόμενο εμφανίζεται περιστασιακά. Αν όμως επαναλαμβάνεται συχνά, πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο της ναρκοληψίας.

Διαβάστε ακόμα

Τι κρύβεται πίσω από την έντονη νοσταλγία που νιώθουμε τις γιορτές σύμφωνα με την επιστήμη

Ψυχική υγεία των νέων: Έρευνα για τον αλγόριθμο του TikTok που ενδέχεται να οδηγήσει σε αυτοκτονία

Είναι πραγματικά η κατάθλιψη κληρονομική; Ένας γιατρός απαντά