Αρχίζουμε επιτέλους να καταλαβαίνουμε αυτό που το έντερό μας προσπαθούσε να μας πει εδώ και καιρό: είναι συνδεδεμένο με τον εγκέφαλο. Η έρευνα για τα προβιοτικά και την ψυχική υγεία δείχνει πως η διάθεσή μας μπορεί να ξεκινά από το μικροβίωμα του εντέρου.

Η σχέση εντέρου και διάθεσης

«Το έντερο και η ψυχική διάθεση συνδέονται μέσω του λεγόμενου άξονα εντέρου-εγκεφάλου», εξηγεί η Dr. Miriam Stengel από το SRH Klinikum Sigmaringen στη Γερμανία στη Vogue. «Ο άξονας αυτός περιγράφηκε για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα από τον Dr. Beaumont, ο οποίος μελέτησε πώς ο θυμός επηρεάζει την παραγωγή γαστρικών υγρών και τη λειτουργία του στομάχου».

Σύμφωνα με την έρευνα, η κατανόηση αυτού του άξονα «οδήγησε στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων που στοχεύουν στο μικροβίωμα του εντέρου για τη βελτίωση των συμπτωμάτων ψυχικών διαταραχών». Αυτό περιλαμβάνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα προβιοτικά στην ψυχική υγεία, με μελέτες που εξετάζουν παρεμβάσεις στο μικροβίωμα, όπως προβιοτικά, πρεβιοτικά και διατροφικές αλλαγές ,ως εργαλεία για την υποστήριξη της συναισθηματικής ευεξίας.

Συναισθήματα και μικροβίωμα

Από τη δεκαετία του ’80, η επιστημονική κοινότητα έχει στραφεί όλο και περισσότερο στους νευροδιαβιβαστές, χημικούς αγγελιοφόρους που υπάρχουν τόσο στον εγκέφαλο όσο και στο γαστρεντερικό σύστημα. Αυτοί οι αγγελιοφόροι επηρεάζουν πολλές λειτουργίες του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των συναισθηματικών αντιδράσεων.

pexels

Για να λειτουργήσουν σωστά, όμως, χρειάζονται ένα υγιές μικροβίωμα. Το έντερο κάνει πολλά περισσότερα από το να χωνεύει το φαγητό: ενισχύει το ανοσοποιητικό, παράγει αντιφλεγμονώδεις ενώσεις και ρυθμίζει τη διάθεση μέσω νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και το GABA. Με το να στοχεύουν το έντερο, τα προβιοτικά για την ψυχική υγεία επιδιώκουν να υποστηρίξουν αυτήν την εύθραυστη χημική ισορροπία και να βελτιώσουν τη συναισθηματική σταθερότητα.

Προβιοτικά και έντερο

«Τα τελευταία δέκα χρόνια, ανακαλύψαμε ένα νέο ‘όργανο’, το μικροβίωμα του εντέρου, δηλαδή όλους τους ζωντανούς μικροοργανισμούς, όπως βακτήρια, ιούς και μύκητες που κατοικούν στο παχύ έντερο και συμβάλλουν με διάφορους τρόπους στις σωματικές μας λειτουργίες», λέει η Stengel.

Τα προβιοτικά μπορούν να στηρίξουν αυτό το σύστημα ενισχύοντας τις ευεργετικές βακτηριακές αποικίες. Αυτά τα «καλά» μικρόβια δεν βοηθούν μόνο στην πέψη, αλλά επηρεάζουν και τη διάθεση, το κίνητρο και τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε το άγχος. Όταν λαμβάνονται συστηματικά, τα προβιοτικά μπορεί να προσφέρουν μια ήπια αλλά ουσιαστική ενίσχυση στην ψυχική ανθεκτικότητα.

Τι είναι τα ψυχοβιοτικά;

Ένα υγιές έντερο είναι βασικό στοιχείο ενός υγιούς σώματος, κάτι που είχε ήδη επισημάνει ο Ιπποκράτης πριν από 2.000 χρόνια λέγοντας: «Όλες οι ασθένειες ξεκινούν από το έντερο». Σήμερα, η σύγχρονη επιστήμη το επιβεβαιώνει. Στο πλαίσιο της συζήτησης για τη συναισθηματική ισορροπία, ο όρος «ψυχοβιοτικά», συγκεκριμένα προβιοτικά στελέχη που επηρεάζουν τη διάθεση, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος.

«Υπάρχουν κάποιες μελέτες σε ζώα», λέει η Stengel, «καθώς και αυξανόμενες ενδείξεις από έρευνες ότι ορισμένα βακτηριακά στελέχη, τα λεγόμενα ψυχοβιοτικά, μπορούν να έχουν θετική επίδραση στη διάθεση, το άγχος και το στρες».

Ορισμένα στελέχη από τα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium ξεχωρίζουν. Έρευνες δείχνουν ότι μειώνουν συμπεριφορές άγχους σε ζώα, περιορίζουν το στρες σε υγιείς ανθρώπους και βελτιώνουν την ποιότητα του ύπνου. «Σε ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, τα προβιοτικά με Bifidobacteria μείωσαν ακόμη και τα συμπτώματα άγχους», αναφέρει η Stengel.

pexels

Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι τα προβιοτικά, όταν χρησιμοποιούνται στοχευμένα, μπορούν να επηρεάσουν και τη συναισθηματική ισορροπία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητός. Σύμφωνα με τη Stengel, θεωρείται ότι η δράση τους βασίζεται στη ρύθμιση φλεγμονωδών διαδικασιών, στη νευρική δραστηριότητα και στην έκκριση ορμονών του στρες όπως η κορτιζόλη, αλλά και νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, όλα αυτά λειτουργούν μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου. Φυσικά, τα ευρήματα αυτά βασίζονται κυρίως σε μελέτες συγκεκριμένων ομάδων και δεν μπορούν να γενικευτούν χωρίς περαιτέρω έρευνα.

Διατροφή για καλύτερη διάθεση

Η καθημερινότητα παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην υγεία του μικροβιώματος, και κατ’ επέκταση στην ψυχική μας κατάσταση. «Μια υγιεινή διατροφή είναι, φυσικά, καλή για ένα υγιές σώμα», λέει η Stengel. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε "wellness" τάση είναι κατάλληλη για όλους. Η διαλειμματική νηστεία, για παράδειγμα, μπορεί να μην ενδείκνυται για άτομα με προϋπάρχουσες παθήσεις ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να υιοθετήσουμε μια ισορροπημένη, εξατομικευμένη και ολιστική προσέγγιση. Δώσε προτεραιότητα στα βασικά της ευεξίας: επαρκής ύπνος, σωστή ενυδάτωση, θρεπτική διατροφή και κίνηση. «Είναι σημαντικό για όλους να πίνουν αρκετά υγρά καθημερινά και να καταναλώνουν πολύχρωμα, φρέσκα, πλούσια σε φυτικές ίνες γεύματα, σε ήρεμο και χαλαρό περιβάλλον», επισημαίνει η Stengel. «Τα ζυμωμένα τρόφιμα, η επαρκής άσκηση και η καθημερινή χαλάρωση παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.»

Με άλλα λόγια, τα προβιοτικά μπορούν να είναι μέρος ενός συνολικού πλάνου ευεξίας, αλλά είναι εξίσου σημαντικό να δούμε τη συνολική εικόνα της υγείας. «Ναι, το βλέπω κι εγώ έτσι», λέει η Stengel. «Το μόνο ερώτημα είναι αν χρειάζεται όντως να αγοράζουμε προβιοτικά από το φαρμακείο ή αν μπορούμε να υποστηρίξουμε το μικροβίωμα μας μέσω μιας κατάλληλης διατροφής πλούσιας σε πρεβιοτικά και προβιοτικά», καταλήγει. «Σε κάθε περίπτωση, το μικροβίωμα του εντέρου μπορεί να επηρεάσει το σώμα μας τόσο θετικά όσο και αρνητικά».