Σήμερα, σχεδόν όλοι μας έχουμε κολλήσει σε TikTok, Instagram Reels ή YouTube Shorts. Μερικές φορές, το ένα βίντεο διαδέχεται το άλλο και πριν το καταλάβεις, έχουν περάσει ώρες. Αυτό που ξεκίνησε σαν μικρή διασκέδαση, όμως, δεν είναι αθώο για τον εγκέφαλό σου.
Ο εγκέφαλος σε “υπερδιέγερση”
Τα σύντομα βίντεο είναι φτιαγμένα για να μας κρατούν κολλημένους. Κάθε νέο κλιπ απελευθερώνει ντοπαμίνη, τη χημική ουσία της ευχαρίστησης στον εγκέφαλο. Με τον καιρό, ο εγκέφαλος συνηθίζει αυτή τη συνεχόμενη ροή ανταμοιβών και αρχίζει να θέλει μόνο γρήγορες “δόσεις” διασκέδασης.
Το πρόβλημα; Οι πιο αργές δραστηριότητεςόπως η μελέτη, η ανάγνωση ή ακόμα και η εργασία, αρχίζουν να φαίνονται βαρετές ή απογοητευτικές. Ο εγκέφαλος έχει εκπαιδευτεί να περιμένει στιγμιαία ευχαρίστηση και δυσκολεύεται να επενδύσει σε μακροχρόνιες ανταμοιβές.
Photo by Collabstr on Unsplash
TikTok vs αλκοόλ;
Κάποιες αναφορές κάνουν μια εκπληκτική σύγκριση: η υπερβολική παρακολούθηση σύντομων βίντεο μπορεί να επηρεάσει τη συγκέντρωση, τη μνήμη και τον έλεγχο των παρορμήσεων έως και 5 φορές περισσότερο από την ήπια κατανάλωση αλκοόλ.
Με άλλα λόγια, το binge-watching δεν κλέβει μόνο τον χρόνο σου, “ξαναγράφει” τον εγκέφαλό σου με τρόπο που είναι συγκρίσιμος με εθιστικές συμπεριφορές.
Συγκέντρωση, μνήμη και παρορμητικότητα
Μελέτες δείχνουν ότι η υπερβολική παρακολούθηση σύντομων βίντεο μπορεί να επηρεάσει:
- Συγκέντρωση: Δυσκολία να εστιάσεις σε μια δραστηριότητα για μεγάλο διάστημα.
- Μνήμη: Μειωμένη ικανότητα να θυμάσαι πληροφορίες.
- Έλεγχο παρορμήσεων: Η ανάγκη για άμεση ικανοποίηση αυξάνεται και η υπομονή μειώνεται.
Η συνεχής ροή TikTok ή Reels εκπαιδεύει τον εγκέφαλό σου να περιμένει γρήγορη ανταμοιβή, κάτι που μπορεί να κάνει τις καθημερινές υποχρεώσεις πιο δύσκολες.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Δεν χρειάζεται να αποκηρύξουμε τα social media ή να σταματήσουμε εντελώς τα short videos. Μερικές απλές συνήθειες μπορούν να μειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις:
- Ορίστε όρια χρόνου: Καθορίστε συγκεκριμένο χρόνο για TikTok, Reels ή Shorts.
- Διαλείμματα: Σταματήστε κάθε 30-60 λεπτά για να ξεκουράσετε τον εγκέφαλο.
- Εναλλακτικές δραστηριότητες: Ασχοληθείτε με ανάγνωση, γυμναστική ή hobbies που απαιτούν συγκέντρωση.
- Συνειδητή χρήση: Παρακολουθήστε videos με σκοπό την ενημέρωση ή διασκέδαση και όχι απλώς επειδή “σκρολάρετε χωρίς σκέψη”.
Το binge-watching σύντομων βίντεο δεν είναι μόνο θέμα χαμένου χρόνου. Η υπερβολική χρήση μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την ικανότητα να απολαμβάνεις πιο αργές δραστηριότητες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η επίδρασή του συγκρίνεται με εθιστικές συμπεριφορές, όπως η ήπια κατανάλωση αλκοόλ.
Η λύση δεν είναι να σταματήσουμε εντελώς, αλλά να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα social media με μέτρο, να κάνουμε διαλείμματα και να δίνουμε χώρο στον εγκέφαλο να “κατεβάσει στροφές”. Έτσι, η διασκέδαση παραμένει ευχάριστη χωρίς να μας κατακλύζει.
