Όλες , οσες έχουμε διαβάσει έστω και λίγο τη βιολογία στο σχολείο μας έχουμε μάθει ότι το φύλο ενός μωρού καθορίζεται από τα χρωμοσώματα: αν το έμβρυο έχει XY θα γίνει αγόρι, αν έχει XX κορίτσι. Όμως μια νέα εντυπωσιακή επιστημονική μελέτη από την Ιαπωνία, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη βεβαιότητα τουλάχιστον σε πειραματικά ζώα.
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature (Ιούνιος 2025), όταν οι έγκυες ποντικίνες είχαν χαμηλά επίπεδα σιδήρου, μερικά από τα αρσενικά έμβρυα τους (δηλαδή όσα είχαν XY χρωμοσώματα) ανέπτυξαν θηλυκά χαρακτηριστικά.
Πώς είναι αυτό δυνατόν;
Ο σίδηρος – και συγκεκριμένα ο δισθενής σίδηρος (Fe²⁺) παίζει σημαντικό ρόλο στην εμβρυϊκή ανάπτυξη. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αυτό το στοιχείο είναι απαραίτητο για να ενεργοποιηθεί ένα γονίδιο-«κλειδί», το Sry, το οποίο καθορίζει αν θα αναπτυχθούν όρχεις στο αρσενικό έμβρυο.
Όταν λείπει ο σίδηρος, το γονίδιο Sry μπορεί να μείνει «σιωπηλό», αδρανές, με αποτέλεσμα, το σώμα του εμβρύου να αρχίσει να αναπτύσσει ωοθήκες αντί για όρχεις, παρόλο που το γενετικό του υλικό λέει “αγόρι”.
Και τι σημαίνει αυτό για εμάς;
Αρχικά, να ξεκαθαρίσουμε: η μελέτη έγινε σε ποντίκια, όχι σε ανθρώπους. Δεν υπάρχει μέχρι τώρα καμία απόδειξη ότι κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβεί στην ανθρώπινη εγκυμοσύνη. Όμως το εύρημα αυτό μας υπενθυμίζει πόσο κρίσιμος είναι ο ρόλος της διατροφής και των θρεπτικών στοιχείων στη διαμόρφωση της ζωής ενός μωρού, ακόμα και σε πολύ πρώιμα στάδια.
Photo by Neal E. Johnson on Unsplash
Η σημασία του σιδήρου στην εγκυμοσύνη (ανεξαρτήτως της εν λόγω έρευνας)
Ο σίδηρος είναι βασικός για:
Την παραγωγή αίματος της μητέρας
Την ανάπτυξη του πλακούντα
Την οξυγόνωση του εμβρύου
Και σύμφωνα με τη νέα έρευνα ακόμα και για την ενεργοποίηση των γονιδίων του εμβρύου.
Η έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, πρόωρο τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης, και ίσως τελικά -θα φανεί στο μέλλον- να επηρεάσει τη φυσιολογική ανάπτυξη του φύλου, τουλάχιστον σε ζωικά μοντέλα.
Αν είσαι έγκυος ή σκοπεύεις να μείνεις, κάνε αιματολογικές εξετάσεις για σίδηρο και φεριτίνη και ακολούθησε τη διατροφική καθοδήγηση του γυναικολόγου σου. Σίδηρος υπάρχει σε τροφές όπως:
Κόκκινο κρέας
Όσπρια (φακές, ρεβίθια)
Σπανάκι και πράσινα φυλλώδη
Ξηροί καρποί
Εμπλουτισμένα δημητριακά
Μερικές φορές χρειάζονται και συμπληρώματα αλλά μόνο κατόπιν ιατρικής σύστασης.
Το συμπέρασμα;
Όχι, η έλλειψη σιδήρου δεν θα «αλλάξει» το φύλο του μωρού σου, τουλάχιστον σύμφωνα με όσα ξέρουμε στους ανθρώπους. Αλλά ναι – είναι άλλο ένα δυνατό επιχείρημα για να προσέξεις τη διατροφή σου στην εγκυμοσύνη, γιατί ακόμα και οι πιο μικρές λεπτομέρειες μπορεί να επηρεάσουν τη θαυμαστή διαδικασία της ζωής.
Πηγή: Okashita N. et al., Maternal iron deficiency causes male-to-female sex reversal in mouse embryos, Nature, 2025. PubMed ID: 40468068
