Κάθε φορά που σηκώνεις το βλέμμα ψηλά, ειδικά σε μια καθαρή μέρα, ο ουρανός μοιάζει με έναν απέραντο καμβά βαμμένος με αποχρώσεις του μπλε. Είναι όμως τυχαίο αυτό; Γιατί όχι κόκκινος, πράσινος ή πορτοκαλί σε όλη τη διάρκεια της μέρας; Η απάντηση κρύβεται σε ένα από τα πιο όμορφα φαινόμενα της φυσικής: τη σκέδαση του φωτός.
Το φως του ήλιου και τα χρώματα
Το φως που φτάνει από τον ήλιο δεν είναι απλά λευκό, αλλά ένα μείγμα από όλα τα χρώματα του φάσματος. Αν το αναλύσεις με ένα πρίσμα, θα δεις να ξεδιπλώνεται μπροστά σου ένα ουράνιο τόξο. Κάθε χρώμα έχει διαφορετικό μήκος κύματος: το κόκκινο και το πορτοκαλί έχουν μεγαλύτερα μήκη κύματος, ενώ το μπλε και το βιολετί μικρότερα.
Unsplash
Η σκέδαση Rayleigh
Εδώ έρχεται το φαινόμενο που δίνει την απάντηση. Η ατμόσφαιρα της Γης είναι γεμάτη μόρια αέρα και μικροσκοπικά σωματίδια. Όταν το ηλιακό φως συναντά αυτά τα σωματίδια, διασκορπίζεται προς όλες τις κατευθύνσεις.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σκέδαση Rayleigh. Και υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: το μπλε φως, λόγω του μικρού του μήκους κύματος, σκεδάζεται πολύ πιο έντονα σε σχέση με τα υπόλοιπα χρώματα. Έτσι, ο ουρανός γεμίζει με μπλε αποχρώσεις, ενώ τα άλλα χρώματα χάνονται στο φόντο.
Γιατί όχι πράσινος ουρανός;
Ίσως αναρωτιέσαι: αφού και το πράσινο είναι σχετικά κοντά στο μπλε, γιατί δεν βλέπουμε πράσινο ουρανό; Ο λόγος είναι πως το μπλε φως σκεδάζεται πιο έντονα από όλα τα άλλα, γι’ αυτό είναι εκείνο που κυριαρχεί στον ουρανό. Το πράσινο φως σκεδάζεται λιγότερο και μπλέκεται με τα υπόλοιπα χρώματα, χάνοντας την «πρωτοκαθεδρία» στον ουράνιο θόλο.
Unsplash
Οι αλλαγές χρώματος στη δύση και την ανατολή
Το ίδιο φαινόμενο δίνει και τις υπέροχες αποχρώσεις που βλέπουμε το πρωί και το βράδυ. Όταν ο ήλιος βρίσκεται χαμηλά, το φως του διανύει μεγαλύτερη διαδρομή μέσα στην ατμόσφαιρα. Το μπλε και το πράσινο φως διασκορπίζονται μακριά, αφήνοντας το κόκκινο και το πορτοκαλί να κυριαρχούν. Έτσι ο ουρανός βάφεται με εκείνες τις ζεστές αποχρώσεις που κάνουν κάθε δύση ξεχωριστή.
Ένα θαύμα που αξίζει να κοιτάς συχνά
Ο μπλε ουρανός δεν είναι απλώς ένα φόντο που θεωρείς δεδομένο. Είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η φύση ξέρει να παντρεύει την επιστήμη με την ομορφιά σε κάτι που αντικρίζεις κάθε μέρα. Την επόμενη φορά που θα κοιτάξεις ψηλά, θυμήσου πως αυτό το ατέλειωτο μπλε γεννιέται από τον αόρατο χορό του φωτός με την ατμόσφαιρα. Και ίσως τότε να το δεις με νέα μάτια.
