Η ροή (flow) έχει σαγηνεύσει αθλητές, επιχειρηματίες, δημιουργούς και ανθρώπους που αναζητούν την ευτυχία, από τότε που ο Ούγγρο-Αμερικανός ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi παρουσίασε την έννοια τη δεκαετία του ’70 και την ανέπτυξε στο βιβλίο του Flow: The Psychology of Optimal Experience (1990).
Πρόκειται για μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από:
- απόλυτη συγκέντρωση στη στιγμή, όπου όλα γύρω σου σβήνουν,
- μια τέλεια ισορροπία ανάμεσα στην πρόκληση και τις ικανότητές σου,
- απώλεια της αίσθησης του εαυτού, σαν να δρας πέρα από αυτόν,
- παραμόρφωση του χρόνου, που μοιάζει να χάνεται,
- και κίνητρο που πηγάζει από μέσα σου. Κάνεις κάτι όχι για ανταμοιβή, αλλά επειδή έχει βαθιά σημασία για σένα.
H ροή είναι ένα από τα πιο μελετημένα ψυχολογικά φαινόμενα των τελευταίων δεκαετιών. Γιατί όμως είναι σημαντική; Οι έρευνες δείχνουν πως ανεβάζει τη διάθεση άμεσα και, όταν τη βιώνουμε συχνά, μας χαρίζει μακροπρόθεσμα πληρότητα και ευημερία.
Ο ίδιος ο Csikszentmihalyi έλεγε ότι «η ροή είναι το μυστικό της ευτυχίας» γιατί η ευτυχία δεν βρίσκεται σε παθητικές απολαύσεις, αλλά στο να είσαι πλήρως ζωντανός σε αυτό που κάνεις.
Στο μυαλό μας η ροή παίρνει τη μορφή ενός Ολυμπιονίκη που σπάει το φράγμα του τερματισμού ή ενός μπασκετμπολίστα που πετυχαίνει το τρίποντο της τελευταίας στιγμής. Μοιάζει σπάνια, σχεδόν άπιαστη. Κι όμως, είναι πιο κοντά μας απ’ όσο φανταζόμαστε.
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι τι είναι η ροή, αλλά πώς μπορούμε να την αγγίζουμε πιο συχνά.
Οι ειδικοί λένε ότι αρκεί να βρούμε μια δραστηριότητα που έχει νόημα για εμάς, να εξαλείψουμε τους περισπασμούς, να ορίσουμε έναν ξεκάθαρο στόχο. Να είμαστε ξεκούραστοι, ταϊσμένοι, ενυδατωμένοι, έτοιμοι να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό.
Όλα αυτά έχουν λογική και ταυτόχρονα μοιάζουν με λίστα υποχρεώσεων. Μα δεν είναι παράξενο να χρειάζεσαι «κανόνες» για να παραδοθείς σε κάτι που υποτίθεται πως έρχεται αβίαστα;
Ίσως λοιπόν η απάντηση να είναι πιο απλή. Ίσως το μονοπάτι προς τη ροή να μην είναι οι ιδανικές συνθήκες, αλλά κάτι πιο άμεσο, πιο γήινο: ο σκοπός. Όχι ο μεγάλος, βαρύγδουπος σκοπός, αλλά ο σκοπός που αναδύεται μέσα από πράξεις που μας ζωντανεύουν πραγματικά.
Όταν ακολουθείς έναν μικρό σκοπό κάθε φορά συμβαίνει κάτι μαγικό:
Ο χρόνος εξαφανίζεται.
Οι στόχοι ξεθωριάζουν.
Είσαι εκεί, γεμάτος ενέργεια, παρών, δίνοντας τον καλύτερό σου εαυτό.
Ο ενθουσιασμός σου μεταδίδεται και στους άλλους.
Αυτό δεν είναι η ροή;
Ο μικρόσκοπός σε οδηγεί εκεί, γιατί δεν εστιάζει στο αποτέλεσμα αλλά στη διαδικασία. Γιατί είναι χαρά, είναι παιχνίδι, είναι αυτό που σε τραβάει από μόνο του. Και, όπως δείχνουν οι έρευνες, και ο σκοπός και η ροή θρέφουν την υγεία, την ευτυχία και την ανθεκτικότητα. Δεν πρόκειται για ένα έπαθλο που κυνηγάς αλλά για το να ακολουθείς αυτό που έχει αξία για σένα, στιγμή τη στιγμή.
Οι ψυχολόγοι συμβουλεύουν να δώσεις μια ευκαιρία στη ζωή και την ευτυχία μέσα από μικρούς σκοπούς και στόχους. Θα δεις ότι η ροή δεν θα σε δυσκολεύει, αλλά θα έρχεται πιο εύκολα. Και θα σε καλεί να ζήσεις με το να είσαι ολοκληρωτικά στο παρόν.
