Στους περισσότερους ακόμα και η λέξη «κατσαρίδα» φέρνει ανατριχίλα πόσω μάλλον να μιλήσουμε για το «γάλα» της, για το οποία μια διεθνής ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε ότι είναι πάνω από τέσσερις φορές πιο θρεπτικό από το αγελαδινό.
Μάλιστα οι ερευνητές πιστεύουν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί για τη διατροφή του συνεχώς αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού μας στο μέλλον.
Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι όταν λέμε «γάλα» δεν εννοούμε αυτό το λευκό υγρό που έχουμε στο ψυγείο μας αλλά έναν πρωτεϊνικό κρύσταλλο που βρίσκεται στο έντερο ενός εξωτικού είδους κατσαρίδας του Ειρηνικού, της Diploptera punctata.
Αυτή είναι η μόνη κατσαρίδα που γεννά μικρά και όχι αυγά και η μοναδική που παράγει αυτούς τους κρυστάλλους για να θρέψει τα «παιδιά» της.
Το γεγονός ότι ένα έντομο παράγει γάλα είναι από μόνο του αρκετά εντυπωσιακό, όμως αυτό που εντυπωσίασε ακόμη περισσότερο τους ερευνητές είναι ότι ένας και μόνο τέτοιος πρωτεϊνικός κρύσταλλος περιέχει πάνω από τρεις φορές περισσότερη ενέργεια από την αντίστοιχη ποσότητα γάλακτος βουβαλιού (το οποίο είναι ήδη πιο θερμιδικό από το συνηθισμένο αγελαδινό γάλα).
Προφανώς, το άρμεγμα μιας κατσαρίδας δεν είναι και η πιο ρεαλιστική επιλογή, γι’ αυτό μια διεθνής ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής ερευνητές από το Ινστιτούτο Βιολογίας Βλαστοκυττάρων και Αναγεννητικής Ιατρικής στην Ινδία, αποφάσισε να αλληλουχήσει τα γονίδια που ευθύνονται για την παραγωγή των πρωτεϊνικών κρυστάλλων του «γάλακτος», ώστε να δει αν θα μπορούσαν με κάποιον τρόπο να τους αναπαράγουν στο εργαστήριο.
«Οι κρύσταλλοι είναι σαν μια πλήρης τροφή, περιέχουν πρωτεΐνες, λιπαρά και σάκχαρα. Αν εξετάσει κανείς τις πρωτεϊνικές αλληλουχίες, θα δει ότι περιλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα», δήλωσε η Sanchari Banerjee, μέλος της ομάδας, σε συνέντευξή της στους Times of India το 2016.
Όχι μόνο το γάλα αυτό αποτελεί μια πυκνή πηγή θερμίδων και θρεπτικών συστατικών, αλλά αποδεσμεύεται και σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.
Καθώς η πρωτεΐνη του γάλακτος χωνεύεται, ο κρύσταλλος απελευθερώνει περισσότερη πρωτεΐνη με σταθερό ρυθμό ώστε να συνεχίζεται η πέψη.
«Είναι τροφή με χρονική αποδέσμευση», δήλωσε ο Subramanian Ramaswamy, επικεφαλής του έργου. «Αν χρειάζεσαι τροφή με υψηλή θερμιδική αξία, που αποδεσμεύεται σταδιακά και είναι πλήρης, τότε αυτό είναι».
Πώς λειτουργούν οι πρωτεϊνικοί κρύσταλλοι της κατσαρίδας και γιατί ενδιαφέρουν
Φαντάσου ότι αντί για υγρό γάλα, η κατσαρίδα δίνει στα μικρά της μικροσκοπικές «μπάρες ενέργειας». Είναι πολύ μικρές, στερεές δομές φτιαγμένες κυρίως από πρωτεΐνη. Μέσα τους όμως έχουν και λίπος και σάκχαρα. Περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα (δηλαδή ό,τι δεν μπορεί να φτιάξει μόνος του ο οργανισμός). Με άλλα λόγια είναι πλήρες γεύμα σε μικροσκοπική μορφή.
Αυτοί οι κρύσταλλοι είναι τόσο «δυνατοί» θρεπτικά διότι είναι εξαιρετικά συμπυκνωμένοι. Δεν έχουν νερό όπως το αγελαδινό γάλα άρα δίνουν περισσότερες θερμίδες στο ίδιο βάρος.
Το πιο εντυπωσιακό κομμάτι τους ει΄ναι η αργή απελευθέρωση. Όταν το μικρό της κατσαρίδας αρχίζει να χωνεύει τον κρύσταλλο, ο κρύσταλλος δεν διαλύεται όλος μαζί. Αντίθετα απελευθερώνει θρεπτικά συστατικά σιγά-σιγά, σαν κάψουλα βιταμινών παρατεταμένης αποδέσμευσης ή σαν φαγητό που “κρατάει ώρες”. Αυτό είναι τεράστιο πλεονέκτημα για ένα έμβρυο ή νεογνό που δεν τρώει συχνά.
Γιατί ενδιαφέρει τους επιστήμονες
Οι ερευνητές δεν θέλουν να φάμε κατσαρίδες. Τους ενδιαφέρει η δομή της πρωτεΐνης, το πώς πακετάρεται η ενέργεια, το πώς ελέγχεται η αποδέσμευση. Αν αυτά αντιγραφούν θα μπορούσαν να φτιάξουν στο μέλλον τροφή για περιοχές με πείνα, ειδική διατροφή για ασθενείς, τρόφιμα για διαστημικές αποστολές.
