Υπάρχουν μέρη στον κόσμο που μοιάζουν φτιαγμένα για να μας θυμίζουν πόσο απίστευτα πολύπλοκη είναι η ανθρώπινη επικοινωνία. Ένα από αυτά είναι η Παπούα Νέα Γουινέα, η χώρα με τη μεγαλύτερη γλωσσική ποικιλία στον πλανήτη.
Εκεί, οι άνθρωποι μιλούν περίπου 840 διαφορετικές γλώσσες, δηλαδή σχεδόν το 12% όλων των γλωσσών της Γης. Και όμως, αυτό δεν είναι απλώς ένας εντυπωσιακός αριθμός, είναι η απόδειξη μιας βαθιάς, ζωντανής ιστορίας.
Γιατί τόσες πολλές γλώσσες σε ένα μικρό νησί
Η Παπούα Νέα Γουινέα βρίσκεται βόρεια της Αυστραλίας και αποτελείται από βουνά, δάση και εκατοντάδες μικρότερα νησιά. Το έδαφός της είναι τόσο δύσβατο που πολλές κοινότητες έμειναν απομονωμένες για αιώνες, χωρίς σχεδόν καμία επαφή μεταξύ τους.
Αυτή η γεωγραφική απομόνωση οδήγησε στο να αναπτυχθεί μια διαφορετική γλώσσα σε κάθε φυλή, σε κάθε κοιλάδα, σε κάθε κοινότητα. Κάθε γλώσσα εξυπηρετούσε έναν ξεχωριστό τρόπο ζωής και κουλτούρας, ήταν προσαρμοσμένη στη φύση, στην καθημερινότητα, στα έθιμα και στις ιστορίες των ανθρώπων που την μιλούσαν.
Unsplash
Η γλώσσα ως ψυχή και ταυτότητα
Στην Παπούα Νέα Γουινέα, η γλώσσα δεν είναι απλώς εργαλείο επικοινωνίας. Είναι ταυτότητα.
Κάθε φυλή θεωρεί τη γλώσσα της πολύτιμο κομμάτι της ύπαρξής της. Μέσα από αυτήν μεταδίδονται οι παραδόσεις, οι θρύλοι και η μνήμη των προγόνων. Γι’ αυτό και η διατήρησή της έχει τεράστια σημασία, γιατί όταν χάνεται μια γλώσσα, χάνεται ένα ολόκληρο κομμάτι πολιτισμού.
Μια κοινωνία που μιλά πολλές γλώσσες
Παρά την τεράστια ποικιλία, οι κάτοικοι δεν δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν. Οι περισσότεροι μιλούν τρεις ή και περισσότερες γλώσσες, ανάλογα με το πού βρίσκονται και με ποιον μιλούν.
Εκτός από τις τοπικές διαλέκτους, υπάρχει και το Tok Pisin, μια κρεολή γλώσσα που συνδυάζει αγγλικά και τοπικές επιρροές και λειτουργεί σαν «γέφυρα» ανάμεσα στους ανθρώπους. Μαζί με την αγγλική και τη Hiri Motu, αποτελούν τις επίσημες γλώσσες της χώρας.
Unsplash
Όταν η ποικιλία γίνεται εύθραυστη
Πολλές από αυτές τις γλώσσες βρίσκονται σήμερα σε κίνδυνο. Οι νεότερες γενιές, επηρεασμένες από τα μέσα ενημέρωσης και την εκπαίδευση στα αγγλικά, στρέφονται προς τις πιο «χρήσιμες» γλώσσες.
Όμως κάθε φορά που μια γλώσσα σβήνει, χάνεται ένας τρόπος να δεις τον κόσμο. Οι ερευνητές της γλωσσολογίας προσπαθούν να καταγράψουν και να διασώσουν όσες περισσότερες μπορούν, ώστε αυτή η μοναδική πολιτιστική κληρονομιά να μη χαθεί για πάντα.
Ένα παγκόσμιο μάθημα
Η Παπούα Νέα Γουινέα δεν είναι απλώς ένα παράδειγμα γλωσσικής πολυμορφίας. Είναι μια υπενθύμιση του πόσο δημιουργικός και προσαρμοστικός είναι ο άνθρωπος.
Μέσα από τη γλώσσα, κάθε κοινότητα βρήκε τρόπο να εκφράσει τη σχέση της με τη φύση, με τη ζωή, με τους άλλους. Και ίσως αυτό να είναι το πιο συγκινητικό κομμάτι: ότι παρόλο που δεν καταλαβαίνουμε ο ένας τη γλώσσα του άλλου, μπορούμε να νιώσουμε ότι κάθε φωνή έχει αξία, αρκεί να θελήσουμε να την ακούσουμε.
