Η 15η Οκτωβρίου έχει οριστεί από το 2008 ως η Παγκόσμια Ημέρα Πλυσίματος Χεριών και φαίνεται ότι το 2025 ακόμα δεν έχουμε κατανοήσει τη σημασία του πλυσίματος των χεριών με σαπούνι και νερό, ως του πιο απλού και οικονομικού τρόπου για την πρόληψη των ασθενειών και την προστασία της ζωής.
Χέρια: Η πρώτη γραμμή άμυνας για τις λοιμώξεις
Σύμφωνα με το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων (CLEO), όταν τα χέρια μας είναι μολυσμένα με παθογόνους μικροοργανισμούς, αυτοί μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο. Τα καθαρά χέρια αποτελούν θεμελιώδη άμυνα κατά της εξάπλωσης λοιμώξεων και ασθενειών, όχι μόνο σε χώρους υγειονομικής περίθαλψης αλλά και σε σχολεία, χώρους εργασίας, επιχειρήσεις, δημόσιους χώρους και σπίτια.
Με το σωστό πλύσιμο των χεριών μπορούν να προληφθούν οι περισσότερες νοσοκομειακές λοιμώξεις, οι οποίες οδηγούν σε παρατεταμένες νοσηλείες και μερικές φορές στον θάνατο.
Η καλή υγιεινή των χεριών, μέσω του πλυσίματος με σαπούνι και/ή της χρήσης αλκοολούχου αντισηπτικού, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της μετάδοσης σειράς ασθενειών, ενώ προσφέρει και πολλαπλά οφέλη πέρα από την υγεία, όπως η μείωση των απουσιών από το σχολείο και την εργασία, η ευημερία και η βελτίωση της παραγωγικότητας.
Το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι:
- Μπορεί να μειώσει τις διαρροϊκές ασθένειες κατά 30%.
- Μπορεί να μειώσει τις οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις έως και 20%.
- Παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση της μετάδοσης παθογόνων που σχετίζονται με επιδημίες, όπως η χολέρα, ο ιός Έμπολα, το SARS, η ηπατίτιδα Ε, η COVID-19 και η ευλογιά των πιθήκων.
Η υγιεινή των χεριών:
- Προστατεύει από τις λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη.
- Συμβάλλει στη μείωση της εξάπλωσης της μικροβιακής αντοχής.
- Μπορεί να συμβάλει στη μείωση μεταδοτικών ασθενειών που πλήττουν κυρίως πληθυσμούς σε αναπτυσσόμενες χώρες (Παραμελημένα Τροπικά Νοσήματα - ΠΤΝ).
Το ήξερες; Το πλύσιμο των χεριών είναι αρχαία τελετουργία
Πριν γίνει συνήθεια υγιεινής, το πλύσιμο των χεριών είχε θρησκευτική ή συμβολική σημασία:
Στην Αρχαία Ελλάδα, οι άνθρωποι έπλεναν τα χέρια τους πριν τις θυσίες ή πριν μπουν σε ιερούς χώρους.
Στην Ιουδαϊκή και Ισλαμική παράδοση, το πλύσιμο χεριών αποτελεί μέρος τελετουργικού καθαρμού πριν την προσευχή.
Χέρια: Απίθανες πληροφορίες για το πιο εξελιγμένο ανθρώπινο εργαλείο
Σήμερα, στην Παγκόσμια Ημέρα Πλυσίματος Χεριών, θυμόμαστε ότι αυτά τα ίδια χέρια, που δημιουργούν και αγαπούν, μπορούν και να προστατεύουν. Ένα απλό πλύσιμο δεν είναι πράξη καθαριότητας, είναι πράξη σεβασμού προς τη ζωή.
Τα χέρια είναι η πρώτη μας γλώσσα. Πριν προφέρουμε λέξεις, απλώνουμε το χέρι μας∙ αγγίζουμε, δείχνουμε, ζητάμε, κρατάμε. Κάθε κίνηση των δαχτύλων είναι μια μικρή πράξη νοημοσύνης, μια συνέχεια της σκέψης. Δεν είναι τυχαίο ότι ο εγκέφαλος «βλέπει» τα χέρια μας πιο μεγάλα απ’ όσο είναι πραγματικά — τα μεγεθύνει νοητικά, σαν να γνωρίζει πόση σημασία έχουν.
Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ευφυΐα του ανθρώπου γεννήθηκε μέσα από τα χέρια. Όταν μάθαμε να πιάνουμε και να φτιάχνουμε εργαλεία, ο εγκέφαλός μας εξελίχθηκε· κάθε λεπτή κίνηση των δαχτύλων εκπαίδευσε τον νου στη λογική, στη γλώσσα, στη φαντασία. Θα μπορούσε κανείς να πει πως πριν σκεφτούμε, μάθαμε να κρατάμε.
Κάθε χέρι είναι ένα μικρό θαύμα μηχανικής. Είκοσι επτά οστά, εκατοντάδες τένοντες και νεύρα συνεργάζονται σε απόλυτη αρμονία. Κι όμως, τα δάχτυλα δεν έχουν καν μύες· κινούνται από το αντιβράχιο, σαν χορδές μαριονέτας. Αυτό το λεπτό σύστημα συντονισμού μάς επιτρέπει να γράφουμε ποιήματα, να κουμπώνουμε κουμπιά ή να χαϊδεύουμε ένα παιδί με την ίδια ακρίβεια.
Μα τα χέρια δεν είναι μόνο βιολογία. Είναι φορείς μνήμης και συναισθήματος. Ένα κράτημα χεριού μπορεί να μειώσει το άγχος και τον πόνο· η θερμότητα της παλάμης ενεργοποιεί ορμόνες χαλάρωσης και εμπιστοσύνης. Όταν ακουμπάμε, δεν μεταφέρουμε απλώς επαφή — μεταδίδουμε ηρεμία, ασφάλεια, σύνδεση.
Και όσο μοναδικά είναι τα δακτυλικά μας αποτυπώματα, τόσο μοναδικός είναι και ο τρόπος που κινούμε τα χέρια μας. Κανείς δεν χτυπά παλαμάκια ακριβώς όπως εσύ. Ακόμα και ο ήχος αυτού του απλού ρυθμού είναι μια “υπογραφή” της ταυτότητάς μας — μια μελωδία που δεν επαναλαμβάνεται σε κανέναν άλλον άνθρωπο.
Τα χέρια κουβαλούν τον πολιτισμό. Στην τέχνη, κρατούν πινέλα και πένες· στη μουσική, παίζουν χορδές· στη ζωή, παρηγορούν, εργάζονται, θεραπεύουν. Από τις χειρονομίες των αρχαίων τελετών μέχρι το άγγιγμα ενός γιατρού ή την πρώτη χειραψία, τα χέρια ενώνουν τον άνθρωπο με τον άνθρωπο.
Οι πολιτισμοί “μιλούν” με τα χέρια διαφορετικά. Σε κάποιες γλώσσες, οι χειρονομίες είναι μέρος της γραμματικής. Για παράδειγμα, στη νοηματική, η θέση και η κίνηση των χεριών αλλάζουν όπως αλλάζουν τα ρήματα ή τα επίθετα. Στην Ιαπωνία, οι άνθρωποι δεν δείχνουν με το δάχτυλο, θεωρείται αγενές· χρησιμοποιούν ολόκληρη την παλάμη. Στην Ελλάδα, αντίθετα, η “μούντζα” είναι ισχυρό σύμβολο αποδοκιμασίας, που δεν υπάρχει σε καμία άλλη κουλτούρα με την ίδια ένταση.
Τα χέρια «παράγουν ήχους» μοναδικούς για κάθε άνθρωπο. Ο τρόπος που χτυπάμε παλαμάκια είναι μοναδικός σαν αποτύπωμα, έχει χαρακτηριστικό ρυθμό και φάσμα ήχου.
Το χέρι «θυμάται» κινήσεις που ο εγκέφαλος ξεχνά. Οι πιανίστες ή οι αθλητές βασίζονται σε κάτι που ονομάζεται κινητική μνήμη — οι μύες των χεριών τους “θυμούνται” αλληλουχίες κινήσεων, ακόμα κι όταν δεν μπορούν να τις περιγράψουν με λόγια. Αυτή η “σιωπηλή” μνήμη είναι ο λόγος που το σώμα μας μπορεί να γνωρίζει πράγματα που το μυαλό μας έχει ξεχάσει.
Η θερμότητα του χεριού μπορεί να θεραπεύσει (κυριολεκτικά). Η θερμότητα της παλάμης, σε συνδυασμό με το άγγιγμα, ενεργοποιεί υποδοχείς ντοπαμίνης και ωκυτοκίνης — τις ορμόνες της χαλάρωσης και της εμπιστοσύνης. Αυτό εξηγεί γιατί ένα απλό κράτημα χεριού μπορεί να μειώσει τον πόνο, να ρίξει την πίεση και να σταθεροποιήσει την αναπνοή.
Τα χέρια «ξέρουν» πριν από το μυαλό. Τα μωρά χρησιμοποιούν τα χέρια τους για να ανακαλύψουν τον κόσμο πολύ πριν καταλάβουν με λέξεις. Το άγγιγμα είναι η πρώτη αίσθηση που αναπτύσσεται στο έμβρυο, πριν από την όραση και την ακοή.
