Στα περίχωρα του Mettmann (κοντά στο Ντίσελντορφ) στη Γερμανία, υπάρχει ένα μέρος που μοιάζει με κινηματογραφική σκηνή: 50 κλασικά αυτοκίνητα από το έτος 1950, σπασμένα, σκουριασμένα, μισοθαμμένα στο χώμα, με μανιτάρια και βρύα να τα αγκαλιάζουν.
Δεν είναι ένα ατύχημα, είναι έργο συλλέκτη. Τον τόπο τον δημιούργησε ο Μίχαελ Φρόλικ (Michael Fröhlich) και η ιδέα του ξεκίνησε ως δώρο για τα 50ά του γενέθλια το 2000: αγόρασε 50 συλλεκτικά αυτοκίνητα, όλα από τη χρονιά που γεννήθηκε, τα απογύμνωσε από επικίνδυνα υλικά και τα «πάρκαρε» στο ιδιωτικό του δάσος σαν μια περίεργη, ζωηρή εγκατάσταση.
Ποιος είναι ο Μίχαελ Φρόλικ;
Ο Φρόλικ δεν είναι «απλός» συλλέκτης. Εργάστηκε ως έμπορος και αναπαλαιωτής αυτοκινήτων. Έχει φτιάξει και αντιγράψει ιστορικά μοντέλα, υπήρξε και οδηγός αγώνων· και όπως λέει ο ίδιος σε συνέντευξή του πέρασε από πολλά: από σπουδές φιλοσοφίας και νομικής μέχρι μόδα, κατασκευές αυτοκινήτων και αγώνες. Η συλλογή και η ιδέα του έχουν ρίζες σε μια ζωή γεμάτη με «τρέλα» και ένα δημιουργικό σπάσιμο των κανόνων.
Τι λέει ο ίδιος για το έργο του;
Ο Φρόλικ έχει περιγράψει το πάρκο σαν ένα είδος «αυτο-σχολιάσματος» για την σχέση ανθρώπου, μηχανής και φύσης. Όπως έχει πει ο ίδιος, θέλει να δείξει πώς η φύση «παίρνει πίσω» τα πράγματα που οι άνθρωποι θεώρησαν αθάνατα, και επιταχύνει ο ίδιος λίγο το «σάπισμα» ώστε το αποτέλεσμα να γίνει θεατρικό, σχεδόν γλυπτό. Το δημιούργημα συχνά το ονομάζει Auto-Skulpturenpark (Πάρκο Αυτο-Γλυπτών) και το βλέπει ως προσωπική, προκλητική δουλειά τέχνης.
Είναι πλούσιος; θα μπορούσε να τα πουλήσει;
Τα αυτοκίνητα που έχει συγκεντρώσει είναι — στην αρχική τους κατάσταση — εξαιρετικά πολύτιμα: Jaguar, Rolls-Royce, Porsche και πολλά άλλα μοντέλα που στην αγορά συλλεκτών κοστίζουν πολύ. Αν κάποιος τα αποκαθιστούσε, η συλλογή πιθανότατα θα άξιζε εκατομμύρια. Ο Φρόλικ, όμως, επέλεξε συνειδητά να τα αφήσει να φθαρούν: αυτή η επιλογή δείχνει ότι για εκείνον η καλλιτεχνική/συμβολική αξία και το πείραμα με το χρόνο ήταν πιο σημαντικά από το χρήμα. (Η αξία που αναφέρεται — και η ιδέα ότι θα άξιζαν πολλά αν αποκαθίσταντο — αναφέρεται ρητά σε ρεπορτάζ και φωτο-ρεπορτάζ.)
Αντιδράσεις, θαυμασμός ή οργή;
Οι απόψεις διίστανται. Κάποιοι επισκέπτες και φωτογράφοι μιλούν για μαγευτικές, «μυστηριακές» εικόνες, ένα αρχετυπικό «στίγμα του χρόνου». Άλλοι, κυρίως συλλέκτες και μέλη λέσχης, νιώθουν ότι πρόκειται για σπατάλη και «βανδαλισμό» πολύτιμων κειμηλίων. Έχει δεχτεί και επικριτικά σχόλια, αλλά και θετικά από τον κόσμο της τέχνης: κάποιοι το θεωρούν σχόλιο για την εποχή μας, άλλοι απλώς εκκεντρικότητα.
Μπορεί κανείς να το επισκεφτεί;
Ο χώρος λειτουργεί σαν μικρό «πάρκο-έκθεση» με επισκέψεις κατόπιν ραντεβού: υπάρχουν συγκεκριμένες ώρες (π.χ. Κυριακές) και εισιτήριο (διακρίνονται πληροφορίες για είσοδο και κόστος στις δημοσιεύσεις του χώρου). Ο ίδιος ο Φρόλικ οργανώνει επισκέψεις και αφήνει το κοινό να περιπλανηθεί ανάμεσα στις ξεχασμένες μηχανές, μια εμπειρία που πολλοί φωτογράφοι και λάτρεις των «lost places» εκτιμούν ιδιαίτερα.
Αν το δεις απλά, είναι μια συλλογή 50 χαμένων θησαυρών. Αν το δεις βαθύτερα, μοιάζει με μια υπενθύμιση: τα «αγαπημένα» μας αντικείμενα, όσο λαμπερά κι αν ήταν, δεν ξεφεύγουν από τον χρόνο. Για τον Φρόλικ ήταν προσωπικό έργο ζωής. Ένας τρόπος να παντρέψει το χόμπι, τη νοσταλγία και την τέχνη και να προκαλέσει τον παρατηρητή να σκεφτεί για την αξία, το κάλλος και τον τελικό προορισμό των πραγμάτων που φτιάχνουμε.
Ο Μίχαελ Φρόλικ δεν έκρυψε ποτέ ότι του αρέσει να «ταράζει τα νερά». Το Autoskulpturenpark Neandertal είναι ακριβώς αυτό: ένα παράδοξο μέρος, μισό νεκροταφείο αυτοκινήτων, μισό ανοικτό μουσείο σκουριάς. Αν σε ενδιαφέρει η φωτογραφία, η σύγχρονη τέχνη ή απλώς το παράδοξο, αξίζει να το δεις έστω και από μακριά, μέσα από τις πολλές φωτογραφίες και ρεπορτάζ που έχουν κυκλοφορήσει.
Πηγή φωτογραφιών AP/ Martin Meissner
