Γύρω στα 16 χρόνια το 1750, 12 και μισό το 1994, 12 χρόνια και δύο μήνες το 2023. Η έναρξη της περιόδου έχει σταθερά μετατοπιστεί νωρίτερα στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες. Τα τελευταία περίπου είκοσι χρόνια, η ηλικία φαίνεται να έχει σταθεροποιηθεί, αλλά τα ζητήματα παραμένουν σημαντικά, καθώς αυτή η κρίσιμη στιγμή στην εφηβεία των κοριτσιών αποτελεί και έναν σιωπηλό δείκτη της μελλοντικής υγείας τους.
Πολύ νωρίς, πολύ αργά: ένας υποτιμημένος ιατρικός κίνδυνος
Αυτό είναι το βασικό θέμα μιας βραζιλιάνικης μελέτης που παρουσιάστηκε στα τέλη Ιουνίου στο ετήσιο συνέδριο της Endocrine Society στο Σαν Φρανσίσκο. Οι επιστήμονες συνέλεξαν στοιχεία από χιλιάδες γυναίκες σχετικά με την πρώτη τους περίοδο και συνέκριναν τις απαντήσεις τους με την τωρινή τους υγεία. Το συμπέρασμα είναι σαφές: «Οι γυναίκες που ξεκίνησαν την περίοδό τους νωρίς, πριν από τα 10, εμφάνισαν σε σχέση με άλλες γυναίκες περισσότερες περιπτώσεις διαβήτη, παχυσαρκίας, καρδιαγγειακών νοσημάτων, υψηλής αρτηριακής πίεσης και προεκλαμψίας».
Με άλλα λόγια, το σώμα τους ήταν «προχωρημένο» και ο μεταβολισμός τους υπέστη τις συνέπειες. Αντίθετα, η εμμηνόρροια μετά τα 15 δεν προσφέρει καμία προστασία. Ενώ αυτές οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να είναι παχύσαρκες, είναι πιο επιρρεπείς σε καρδιοπάθειες. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει επίσης σύνδεση με αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων. Μια απλή ανάμνηση από την εφηβεία μπορεί επομένως, δεκαετίες αργότερα, να γίνει διαγνωστικός δείκτης.
Βάρος, ορμόνες, στρες: τα σημάδια από την παιδική ηλικία
Οι μηχανισμοί παραμένουν ασαφείς, αλλά αρκετοί παράγοντες εμπλέκονται στην πρόωρη έναρξη της εμμήνου ρύσεως. Αυτοί περιλαμβάνουν βελτιωμένη διατροφή, αυξημένο μέσο βάρος, πρώιμη έκθεση σε ενδοκρινικούς παράγοντες, στρες ή ορμόνες. Μια αμερικανική μελέτη του Μαΐου 2025 δείχνει ότι τα κορίτσια με υγιεινή διατροφή εμφανίζουν την περίοδό τους αργότερα, ενώ τα υπέρβαρα κορίτσια νωρίτερα.
Ακόμη και η γεωγραφία παίζει ρόλο. Σύμφωνα με μια γαλλική μελέτη του 2023, τα κορίτσια στη νότια Γαλλία ξεκινούν την περίοδο τους τρεις με τέσσερις μήνες νωρίτερα από εκείνα στο βορρά. Η έκθεση στον ήλιο και στις UV μπορεί να επηρεάσει ορισμένες ορμόνες, συμπεριλαμβανομένης της μελατονίνης.
Πολλά παραμένουν ακόμη να ανακαλυφθούν σχετικά με τον γυναικείο ορμονικό κύκλο, αλλά αυτά που ήδη γνωρίζουμε έχουν ισχυρή προγνωστική αξία. Στο μέλλον, αυτά τα δεδομένα μπορεί να επιτρέψουν στους γιατρούς να εντοπίζουν νωρίτερα τις γυναίκες που διατρέχουν κίνδυνο, να στοχεύουν τα σωστά προληπτικά μέτρα και να παρακολουθούν ορισμένες καταστάσεις προτού εμφανιστούν.
